Opublikowana została ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. W ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym wprowadza się m.in. zmianę w brzmieniu: inspektor ma również prawo do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej. Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz dokumentowanie tego użycia i wykorzystania odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Ustawa wchodzi w życie z dniem 5 czerwca 2013 r.
Ustawa o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej
Ustawa wykonuje wyrok TK z 17 maja 2012 r. dotyczący niezgodności z konstytucją kilku ustaw, m.in.: o Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, ABW, Służbie Celnej. Za niekonstytucyjne uznano uregulowanie stosowania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej w rozporządzeniach. Ustawa kompleksowo reguluje i ujednolica zasady oraz sposób ich użycia lub wykorzystania. Określa też przypadki, kiedy mogą one być zastosowane oraz tryb postępowania przed i po ich użyciu. Przyjęto generalną zasadę, że użycie konkretnego środka przymusu lub broni palnej musi być adekwatne do stopnia zagrożenia, a zastosowany środek powinien być jak najmniej dolegliwy.
W ustawie ujęto wszystkie formacje, których funkcjonariusze, żołnierze, strażnicy, inspektorzy i pracownicy są uprawnieni do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. Określając uprawnienia dla wszystkich formacji w jednej ustawie, wzięto pod uwagę ich obecne uprawnienia oraz zakres wykonywanych dotychczas zadań. Poszczególnym formacjom przyporządkowano zamknięte katalogi środków przymusu bezpośredniego, które mogą stosować.
Ustawa wprowadza nowe środki przymusu bezpośredniego, w tym m.in.: materiały wybuchowe, granaty hukowo-błyskowe, petardy. Zamiast prowadnic stosowane będą kajdanki. Nie będzie używana także broń gazowa, blokady stawu kolanowego czy zasłony na twarz.
Przed użyciem broni palnej ma obowiązywać, tak jak dotychczas, następująca kolejność działań: okrzyk identyfikujący formację, np. “Policja” czy “ochrona”, wezwanie do zachowania zgodnego z prawem, okrzyk “Stój, bo strzelam”, a w razie niepodporządkowania się tym wezwaniom – strzał ostrzegawczy w bezpiecznym kierunku. Z procedury tej będzie można zrezygnować, np. wtedy, gdy jej pełna lub częściowa realizacja narażałaby na niebezpieczeństwo funkcjonariusza lub inną osobę.
Ustawa przewiduje zakaz używania środków przymusu bezpośredniego, z wyjątkiem siły fizycznej, wobec kobiet w widocznej ciąży oraz osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat lub ograniczoną sprawność ruchową. Zasada ta nie będzie obowiązywać w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia funkcjonariusza bądź innej osoby. Wobec tych osób nie będzie można również użyć broni palnej, z wyjątkiem sytuacji, w której konieczne będzie odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie funkcjonariusza lub innej osoby.
Zgodnie z ustawą możliwe będzie użycie wojska do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w przypadku, gdy siły Policji okażą się niewystarczające. Wojsko będzie mogło zostać użyte na podstawie postanowienia prezydenta na wniosek rządu, a w sytuacjach niecierpiących zwłoki na mocy decyzji ministra obrony narodowej na wniosek ministra spraw wewnętrznych. Żołnierzom mają wtedy przysługiwać uprawnienia policjantów.
Sejm uchwalił ustawę 24 maja 2013 r., a prezydent podpisał ją 29 maja 2013 r.
Nowe przepisy wchodzą w życie 5 czerwca 2013 r.
Źródła:
ePD (elektroniczne Prawo Drogowe)
Sejm RP: „Wchodzi w życie ustawa o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej”
Dziennik Gazeta Prawna: „Inspekcja transportu bez prawa do kolczatek”